İki Savaş Bir Coğrafya: Yaşar Nabi Nayır’ın Balkanlar ve Türklük İle Değişen Dünyamız Adlı Eserlerinde Değişen Balkanlar İmgesi İki Savaş Bir Coğrafya: Yaşar Nabi Nayır’ın Balkanlar ve Türklük İle Değişen Dünyamız Adlı Eserlerınde Değişen Balkanlar İmgesi İki Savaş Bir Coğrafya: Yaşar Nabi Nayır’ın Balkanlar ve Türklük İle Değişen Dünyamız Adlı Eserlerinde Değişen Balkanlar İmgesi

Özet: 1789 yılında Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletlerin parçalanmasına sebep olur. Söz konusu fikrin Osmanlı Devleti’ndeki en belirgin yansıması Birinci ve İkinci Balkan savaşlarıyla Osmanlı Devleti’nin Balkan coğrafyasının neredeyse tamamına yakınını kaybetmesidir. Bu iki savaşın hemen ardından patlak veren I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin bu savaştan yenilgiyle ayrılması ve sonrasındaki siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler kaçınılmaz olarak edebî ilginin de savaş sonrası koşullara yönelmesine sebep olur. Dolayısıyla yeni sınırlarla beraber milliyetçilik fikri etrafında beliren Türk edebiyatında Balkanlar’ın ihmal edildiği görülür. Ancak Balkanlar’da yaşanan siyasi gelişmelere bağlı olarak bölgeden Türkiye’ye göçlerin başlaması, Balkan ülkeleri arasında Balkan Konferanslarının düzenlenmesi ve 1934 yılında imzalanan Balkan Antantı ile Türk edebiyatının Balkanlar’a yöneldiğini söyleyebiliriz. Gerek sanat ve edebiyat dergilerinde Balkanlar’a yönelik gezi yazıları, makaleler, şiirler ve hikâyeler gerek müstakil olarak romanlar bu yönelişin somut göstergeleridir. Bu kapsamda Üsküp doğumlu Yaşar Nabi Nayır, Balkanlar’da yaşanan gelişmeler sonrası Varlık dergisinde hem Balkanlar’ın hem Balkan Türklerinin mevcut durumlarını anlatan makaleler kaleme alır. Birçoğu Yaşar Nabi Nayır’ın Balkan seyahatindeki gözlemlerine dayanan bu makaleler daha sonra 1936 yılında Ulus Basımevi tarafından Balkanlar ve Türklük adıyla kitaplaştırılır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra değişen yeni dünya düzeninde tekrar Balkanlar’a giden Yaşar Nabi Nayır, bu seyahatindeki gözlemlerini birçok farklı dergide yayımlar. Daha sonra bu yazıları 1973 yılında Varlık Yayınları tarafından Değişen Dünyamız ismiyle kitaplaştırılır. Söz konusu iki eser incelendiğinde yazarın Balkanlar’a yönelik düşüncelerinin değiştiği fark edilir. Bu makalenin amacı Yaşar Nabi Nayır’ın bu iki eserindeki Balkan izlenimlerinin ve düşüncelerinin neden ve nasıl farklılaştığını anlamaya
çalışmaktır.

Abstract: In 1789, the idea of nationalism, which emerged under the influence of the French Revolution, led to the disintegration of multinational states such as the Ottoman Empire. The most obvious reflection of this idea in the Ottoman Empire was the loss of almost all of the Balkan geography by the Ottoman Empire in the First and Second Balkan Wars. The First World War that broke out immediately after these two wars, the defeat of the Ottoman Empire in this war, and the political, economic and social developments that followed inevitably led literary interest to turn towards post-war conditions. Therefore, it is seen that the Balkans were neglected in Turkish literature, which emerged around the idea of nationalism with the new borders. However, we can say that Turkish literature turned towards the Balkans with the beginning of migration from the region to Turkey due to the political developments in the Balkans, the organization of Balkan Conferences between the Balkan countries and the Balkan Treaty signed in 1934. Both the travel writings, articles, poems and stories published in art and literary journals about the Balkans and the novels published independently are concrete indicators of this orientation. In this context, Yaşar Nabi Nayır, who was born in Skopje, wrote articles in Varlık magazine after the developments in the Balkans, describing the current situation of both the Balkans and Balkan Turks. These articles, many of which were based on Yaşar Nabi Nayır’s observations during his Balkan travels, were later published in book form by Ulus Press in 1936 under the title Balkans and Turkishness. Yaşar Nabi Nayır travelled to the Balkans again in the new world order that changed after the Second World War and published his observations from this trip in many different magazines. Later, these writings were published in 1973 by Varlık Publications under the title Changing Our World. When these two works are analyzed, it is noticed that the author’s thoughts on the Balkans have changed. The aim of this article is to try to understand why and how Yaşar Nabi Nayır’s Balkan impressions and thoughts differed in these two works.

1789 yılında Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletlerin parçalanmasına sebep olur. Söz konusu fikrin Osmanlı Devleti’ndeki en belirgin yansıması Birinci ve İkinci Balkan savaşlarıyla Osmanlı Devleti’nin Balkan coğrafyasının neredeyse tamamına yakınını kaybetmesidir. Bu iki savaşın hemen ardından patlak veren I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin bu savaştan yenilgiyle ayrılması ve sonrasında gelişen siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler kaçınılmaz olarak edebî ilginin de savaş sonrası koşullara yönelmesine sebep olur. Dolayısıyla yeni sınırlarla beraber milliyetçilik fikri etrafında beliren Türk edebiyatında Balkanların ihmal edildiği görülür. Ancak Balkanlarda yaşanan siyasi gelişmelere bağlı olarak bölgeden Türkiye’ye göçlerin başlaması, Balkan ülkeleri arasında Balkan Konferanslarının düzenlenmesi ve 1934 yılında imzalanan Balkan Antantı ile Türk edebiyatının Balkanlara yöneldiğini söyleyebiliriz. Gerek sanat ve edebiyat dergilerinde Balkanlara yönelik yayımlanan gezi yazıları, makaleler, şiirler ve hikâyeler gerek müstakil olarak yayımlanan romanlar bu yönelişin somut göstergeleridir. Bu kapsamda Üsküp doğumlu Yaşar Nabi Nayır, Balkanlarda yaşanan gelişmeler sonrası Varlık dergisinde hem Balkanların hem Balkan Türklerinin mevcut durumlarını anlatan makaleler kaleme alır. Birçoğu Yaşar Nabi Nayır’ın Balkan seyahatindeki gözlemlerine dayanan bu makaleler daha sonra 1936 yılında Ulus Basımevi tarafından Balkanlar ve Türklük adıyla kitaplaştırılır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra değişen yeni dünya düzeninde tekrar Balkanlara giden Yaşar Nabi Nayır, bu seyahatindeki gözlemlerini birçok farklı dergide yayımlar. Daha sonra bu yazıları 1973 yılında Varlık Yayınları tarafından Değişen Dünyamız ismiyle kitaplaştırılır. Söz konusu iki eser incelendiğinde yazarın Balkanlara yönelik düşüncelerinin değiştiği fark edilir. Bu makalenin amacı Yaşar Nabi Nayır’ın bu iki eserindeki Balkan izlenimlerinin ve düşüncelerinin neden ve nasıl farklılaştığını açıklamaya çalışmaktır.