Evaluating Articles in Serbian Newspapers (Застава, Србски НароД, and Српске новине) About the Herzegovina Uprising in the Framework of the Great Eastern Crisis (1875-1878) Büyük Doğu Krizi Çerçevesinde (1875-1878) Sırp Gazetelerindeki (Застава, Србски НароД, Српске новине) Hersek İsyanı ile ilgili Yazıların Değerlendirilmesi
Abstract
The Eastern question was an international diplomatic issue that arose in the 19th century, and the Great Eastern Crisis was one of the most dynamic periods in the development of the Eastern question. The rebellion that broke out in Herzegovina in 1875 developed over a short time and started a new crisis that became an international problem with the intervention of the Great Powers within the framework of the European balance of power. The April Uprising of 1876, the 1876 Montenegrin-Ottoman War, the 1876 Serbian-Ottoman War, the Constantinople Conference of 1876, and Pan-Slavism made their weight felt in the period that followed, one which also left the Ottoman Empire in a difficult situation and resulted in the Russo-Turkish War of 1877-1878. The Eastern question was an unavoidable topic for the Serbian intellectual elite. The most prominent members of which proposed solutions that were most suitable for the Serbian people at the time. When the revolt broke out, the important Serbian newspapers informed about the recent events in Herzegovina and sympathized with the rebellions that demanded war against the Ottoman Empire. Elite Serbian politicians and the public saw war as the only solution for the Balkan people to the Great Eastern Crisis. This study will analyze articles from three Serbian newspapers about the Herzegovina Uprising: Застава [Flag], Србски НароД [Serbian People], and Српске новине [Serbian News]. The leading Serbian political thinkers of the 19th century, both those living in the Principality of Serbia and those living in Austria-Hungary, were responsible for creating public opinion among the Serbian people. These newspapers were important because they were widely read among the Serbs living on both sides of the Drina, Danube, and Sava and provide valuable information about the main standpoints of Serbian national inspiration.
Doğu Sorunu, 19. yüzyılda ortaya çıkan uluslararası bir diplomatik sorundur. Büyük Doğu Krizi ise Doğu Sorunu’nun gelişimindeki en dinamik dönemlerden biridir. 1875 yılında Hersek’te çıkan isyan kısa sürede gelişerek Şark Meselesi’nde yeni bir krize başlangıç teşkil etmiştir. Avrupa güçler dengesi çerçevesinde Büyük Güçlerin müdahalesiyle kriz uluslararası bir sorun hâline gelmiştir. Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakan bu isyanı takip eden süreçte yaşanan 1876 Bulgar İsyanı, 1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşı, 1876 İstanbul Konferansı ile Panslavizm tüm ağırlığını hissettirmiş ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na sebep olmuştur. Doğu Sorunu, Sırpların entelektüel seçkinleri için kaçınılmaz bir konuydu. Sırp entelektüel seçkinlerinin önde gelen üyeleri, o zamanlar Sırp halkı için en uygun olan çözümleri önermişler, isyan çıktığında Sırpların önemli gazeteleri o zamanların siyasi durumunu açık bir şekilde ortaya koymuşlardır. Hersek’te son zamanlarda meydana gelen olayları haber veren, Hersek ve Bosna’daki isyanlara ve Sırp halkına sempati duyan halk, Osmanlı Devleti’ne karşı savaş talep etmiştir. Seçkin Sırp politikacılar ve halk, Balkan halkı için Büyük Doğu Krizi konusunda savaşı tek çözüm olarak görmüşlerdir. Çalışmamızda üç gazetenin Застава, Србски НароД ve Српске новине, Hersek İsyanı ile ilgili yazıları, analiz edilecektir. 19. yüzyılın hem Sırp Prensliği’nde hem de Avusturya-Macaristan’da yaşayan Sırp önde gelen siyasi düşünürleri, dergi ve gazetelerde yazılar yazıp yayımlayarak Sırp halkı arasında kamuoyu oluşturmakla sorumluydular. Bu gazeteler o zamanlar Drina, Tuna ve Sava’nın iki yakasında yaşayan Sırplar arasında yaygın olarak okundukları ve bize o zamanın Sırp ulusal ilhamının ana duruş noktaları hakkında değerli bilgiler verdikleri için önemlidirler.
Keywords:
Great Eastern Crisis, Herzegovina Uprising, Serbian Newspapers, Застава, Србски Народ, Српске Новине
Büyük Doğu Krizi, Hersek İsyanı, Sırp Gazeteleri, Застава, Србски Народ, Српске Новине
References
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
- Hariciye Nezareti Katalogları
- Hariciye Nezareti Petersburg Sefareti (HR.SFR.1): 58/38, 60/23, 181/30, 181/35.
- Hariciye Nezareti Siyasi Kalemi (HR.SYS): 57/8, 159/3, 159/8, 159/20, 212/10, 1488/62, 1863/2.
- Српске новине Sayı 161, 21 Temmuz 1875.
- Српске новине Sayı 181, 14 Ağustos 1875.
- Српске новине 182, 16 Ağustos 1875.
- Српске новине 205, 15 Eylül 1875.
- Српске новине 228, 11 Ekim 1875.
- Српске новине 143, 30 Haziran 1876.
- Застава, Sayı 78, 18 Temmuz 1875.
- Застава, Sayı 79, 21 Temmuz 1875.
- Застава, 85, 23 Temmuz 1875.
- Застава, 87, 27 Temmuz 1875
- Застава, 88, 30 Temmuz 1875.
- Застава, 90, 15 Ağustos 1875.
- Застава, 92, 20 Ağustos 1875.
- Застава, 87, 8 Ağustos 1875.
- Застава, 96-97, 29 Ağustos 1875.
- Застава, 106, 14 Eylül 1875.
- Застава, 31, 7 Mart 1876.
- Застава, 75, 18 Mayıs 1876.
- Застава, 100, 6 Temmuz 1876.
- Србски НароД, Sayı 54, 7 Temmuz 1875.
- Србски НароД, Sayı 56, 14 Ağustos 1875
- Србски НароД, 58, 21 Ağustos 1875.
- Србски НароД, 61, 26 Ağustos 1875.
- Србски НароД, 87, 15 Aralık 1875.
- Србски НароД, 24, 12 Nisan 1876.
- Србски НароД, 32, 17 Mayıs 1876.
- Србски НароД, 42, 28 Haziran 1876.
- Akyay, B. (2015). “1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Sırasında Karadağ Sınırındaki Askerî Durum Üzerine Bir İngiliz Subayın Memorandumu". Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 1-30.
- Anderson, S. M. (1966). Eastren Question 1774-1923. A Study in International Relations. London, New York.
- Aydın, M. (2004). “Osmanlı-Sırp, Karadağ Savaşlarında İngiltere’nin Balkan Politikası“. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi . 15 (15), 139.
- Бабац, Д. (2011). Српска војска у ратовима за независност (1878-1876), БеограД.
- Bataković, D. (1994). “Ilija Garašanin’s Načeratnije: A Reasessment”, Balcanica. vol. XXV-1, Belgrade, 157-183.
- Бешлин, Б. (2005). Европски утицаји на Српски либерализам у XIX веку,Ср. Карловци-Нови СаД.
- Васин, Т. Г. (2012). “Устанак у Босни и Херцеговини у светлу пречанске штампе -1875 1878”. Устанци и побуне Срба у Турској у XIX веку (повоДом 170 гоДина оД избијања Нишке буне), Ниш.
- Ekmečić, М. (1973), Ustanak u Bosni: 1875-1878, Sarajevo
- Екмечић, М. (2011). Дуго кретање између клања и орања: Историја Срба у Новом веку (1992-1492), БеограД.
- Јовановић, В. (1863). Србски НароД и источно питање. БеограД.
- Јовановић, С. (1990). ВлаДа Милана Обреновића, I, БеограД.
- Ковачевић, Д. М. (1987). Јаков Игњатовић о источном питању. ПоглеДи Јакова Игњатовића на источно питање оД револуције 1848. До почетка велике источне кризе 1875. гоДине, Зборник Матице Српске за историју, 36, Нови СаД.
- Ковачевић, Д. М. (2006). Јаков Игњатовић. Политичка биографија 1822-1889, БеограД.
- Крестић, В. (1977). “Срби у Угарској према устанку у Босни и Херцеговини“. МеђуНароДни научни скуп повоДом стогоДишњице устанка у Босни и Херцеговини и Другим балканским земљама у Великој источној кризи 1878-1875, II, Сарајево, 174-184.
- Крестић, В. (1980). Историја Српске штампе у јужној Угарској 1914-1791, Нови СаД.
- Љушић, Р. (2001). Историја Српске Државности. II, Србија и Црна Гора – нововековне Српске Државе, БеограД.
- Macfie, A. L. (1989). The Eastern Question 1774-1923,Essex: Longman Group UK.
- Marriott, J. A. R. (1918). The Eastern Question. An Historical Study in European Diplomacy. Oxford:Clarendon Press.
- Микавица, Д. (2007). Михаило Полит-Десанчић: вођа Српских либерала у Аустроугарској, Нови СаД.
- Микавица, Д. (2012). “Српско-мађарско јавно мњење о устанку у Босни и Херцеговини 1878-1875”. Устанци и побуне Срба у Турској у XIX веку (повоДом 170 гоДина оД избијања Нишке буне). Ниш.
- Микавица, Д. (2015). “Херцеговачки устанак и источно питање у светлу Политике Српских либерала у Аустроугарској 1875-1878: Светозар Милетић, новосаДска Застава, Лаза Костић“, Херцеговачки устанак 1878-1875. Ćorovićevi susreti, Gacko, 47-86.
- Милетић, С. (1999). Сабрани списи,књига I, (haz. ЧеДомир Попов и Дејан Микавица), БеограД.
- Милетић, С. (2002). Сабрани списи. III, БеограД.
- Ортајли, И. (2004). НајДужи век империје. БеограД.
- Павићевић, Б. (1988). Русија и босанско-херцеговачки устанак : 1875-1878. БеограД.
- Пејчић, П. (2014). Српске новине Димитрија ДавиДовића. БеограД.
- Полит-Десанчић, М. (1986). Источно питање и његово органско решење, Нови СаД.
- Popović, V. (1928). Istočno pitanje. Istorijski pregled borbe oko opstanka Osmanlijske carevine u Levantu i na Balkanu, Sarajevo.
- Попов, Ч. (2010). Грађанска Европа (1914-1774). Друштвена и Политичка историја
- Европе (1914-1871). БеограД.
- Rautsi, I. (1993). The Eastern Question revisited. Case studies in Ottoman Balance of Power. Helsinki University Printing House.
- Ристић, Ј. (1898). Дипломатска историја Србије. II, БеограД.
- Скоко,С. & Опачић, П. (1981). Српско-турски ратови: 1878-1876. БеограД.
- SBR, (Српски биографски речник). Cilt 4, Novi Sad 2009, 340-347.
- SBR, (Српски биографски речник). Cilt 7, Novi Sad, 2018, 167-173.
- Stavrianos, L. (2005). Balkan posle 1453. Godine. Beograd. TDV İslâm Ansiklopedisi. (2010). 38, 352-357.
- Терзић, С. (2001). МеђуНароДни научни скуп Европа и Источно питање (1923-1878): Политичке и цивилизацијске промене. БеограД.
- Yalçın, Е. (2005). “Şark Meselesi Ve Emperyalistlerin Türk Politikası”. İktisadî, İdari, Sosyal Bilimler Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 76.